Đại lộ cảnh quan Sông Hồng: Quy hoạch mới, lộ trình và tác động Hà Nội 2030 – 2050

Đại lộ cảnh quan Sông Hồng là gì và vì sao Hà Nội phải làm?

Khác với một tuyến đường giao thông thuần túy, đại lộ cảnh quan Sông Hồng được Hà Nội định vị như trục không gian tổng hợp: vừa là đường trục đô thị, vừa là dải công viên ven sông, không gian đi bộ, quảng trường, vừa là “mặt tiền” mới cho các khu đô thị hai bên bờ.

Theo định hướng từ Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050, sông Hồng được xem là trục xanh – trục cảnh quan trung tâm, kết nối Hà Nội với vùng đồng bằng sông Hồng, đồng thời là không gian di sản, du lịch và dịch vụ của Thủ đô.⁽¹⁾

Trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng vì thế không chỉ là dự án hạ tầng, mà là bước tiếp theo để hiện thực hóa quy hoạch phân khu đô thị Sông Hồng 1/5000, đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở, đã được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt tại Quyết định số 1045/QĐ-UBND ngày 25/03/2022.⁽²⁾
Quy hoạch này là cơ sở pháp lý để sắp xếp lại dân cư, bảo tồn các giá trị lịch sử – văn hóa, đồng thời khai thác quỹ đất hai bên sông để hình thành không gian đô thị mới.

Phạm vi quy hoạch: hơn 40 km ven sông, khoảng 11.000 ha

Theo các tài liệu quy hoạch đã công bố, khu đô thị sông Hồng và trục đại lộ cảnh quan có chiều dài nghiên cứu hơn 40 km, kéo dọc sông Hồng từ khu vực gần cầu Hồng Hà đến khu vực cầu Mễ Sở.⁽³⁾⁽⁴⁾
Quy mô diện tích nghiên cứu vào khoảng 11.000 ha, tác động đến 55 phường, xã thuộc 13 quận, huyện như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai, Long Biên, Đông Anh, Gia Lâm, Đan Phượng, Mê Linh, Bắc Từ Liêm, Thanh Trì, Thường Tín.⁽³⁾⁽⁹⁾

Trong phạm vi nghiên cứu đó, phần trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng tập trung vào đoạn hai bên sông Hồng nằm bên trong Vành đai 4, đi qua khoảng 16 xã, phường và ảnh hưởng trực tiếp tới khoảng 40.000 cư dân sinh sống ven sông.^(5)(14)(16)

Đây là khu vực có nhiều lớp lịch sử, nhiều điểm dân cư lâu đời trên bãi sông, đồng thời cũng là nơi chịu áp lực lớn về ngập lụt, hạ tầng và nhà ở tạm bợ. Quy hoạch mới đặt mục tiêu vừa đảm bảo an toàn thoát lũ, vừa nâng cấp không gian sống, vừa tạo ra trục cảnh quan – du lịch xứng tầm với vị thế Thủ đô.

Các vùng không gian chính dọc sông Hồng

Trên cơ sở đồ án phân khu đô thị Sông Hồng 1/5000, có thể hình dung trục sông Hồng chia thành một số đoạn chức năng với tính chất khác nhau:

• Đoạn trung tâm lịch sử – khu vực quanh Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ: ưu tiên bảo tồn di sản, cảnh quan, tổ chức không gian đi bộ và quảng trường ven sông.
• Đoạn đô thị – thương mại – khu vực Hai Bà Trưng, Hoàng Mai: gắn với các khu đô thị dọc vành đai, các cụm trung tâm mới, hạ tầng giao thông đối ngoại.
• Đoạn sinh thái – công viên – khu vực Thanh Trì, Thường Tín: ưu tiên các công viên ven sông, bãi sông sinh thái, các khu chức năng thể thao, vui chơi, du lịch cuối tuần.
• Đoạn cửa ngõ vùng – gắn với các cầu huyết mạch như Hồng Hà, Mễ Sở: đóng vai trò kết nối Hà Nội với các tỉnh lân cận trong vùng đồng bằng sông Hồng.

Trong bức tranh đó, trục đại lộ cảnh quan vừa đi qua các đoạn đô thị hóa mạnh, vừa xuyên qua nhiều khu vực bãi sông còn khá “thô”, tạo dư địa lớn cho mô hình công viên, quảng trường, không gian thể thao ngoài trời, bến thuyền, phố đi bộ ven sông.

Các cấu phần chính của trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng

Theo các thông tin bước đầu về đồ án, trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng không chỉ là một tuyến đường duy nhất mà là tổ hợp nhiều hạ tầng đi kèm, trong đó có một số thành phần đáng chú ý:

Tuyến đường trục đô thị dọc sông

Dọc hai bên bờ sông Hồng sẽ hình thành hai tuyến trục giao thông đô thị, quy mô tương đương đường cao tốc đô thị, kết nối liên hoàn với các cầu hiện hữu và cầu mới, cũng như với các tuyến vành đai và quốc lộ lân cận.^(11)(20)
Tuyến này đóng vai trò “xương sống” của đại lộ, giúp giảm tải cho các tuyến Giải Phóng, Pháp Vân, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Khoái trong trung và dài hạn.

Dải công viên ven sông, 8 công viên cảnh quan, 12 công viên chuyên đề

Đồ án đại lộ cảnh quan Sông Hồng cơ bản đã định hướng hình thành khoảng 8 công viên cảnh quan và 12 công viên chuyên đề, với tổng diện tích hơn 3.000 ha, bố trí dọc theo tuyến sông.^(7)(10)(14)
Đây sẽ là quỹ đất sinh thái rất lớn, đủ để tổ chức các công viên chủ đề, không gian thể thao ngoài trời, bãi cỏ cộng đồng, không gian tổ chức lễ hội và các sự kiện văn hóa quy mô lớn.

Không gian đi bộ, quảng trường, bến thuyền

Song song với đường trục, dự kiến sẽ có các tuyến dạo bộ ven sông, các quảng trường đô thị mở ra phía sông, bến thuyền và một số cụm dịch vụ du lịch.
Ý tưởng là đưa người dân quay trở lại với mặt nước sông Hồng, thay vì quay lưng như mô hình phát triển trước đây, đồng thời tạo hình ảnh một Thủ đô “quay mặt ra sông” hiện đại hơn.

Tuyến tàu điện đơn ray (monorail) và giao thông công cộng

Một trong những điểm nhấn được đề cập là tuyến tàu điện monorail dọc sông Hồng, kết hợp với mạng lưới xe buýt kết nối với các ga metro và các trục vành đai trong tương lai.^(5)(11)(20)
Nếu được triển khai, trục sông Hồng sẽ trở thành hành lang giao thông công cộng quan trọng, giúp người dân di chuyển giữa các quận ven sông mà không phụ thuộc hoàn toàn vào ô tô cá nhân.

Quy mô vốn, thời gian triển khai và các cây cầu trọng điểm

Sơ bộ, tổng mức đầu tư cho dự án trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng được ước tính vào khoảng 338.000 – hơn 400.000 tỷ đồng, tùy theo phạm vi tính toán và giai đoạn triển khai.^(11)(14)(20)
Dự án này được xếp vào nhóm “siêu dự án” hạ tầng của Hà Nội trong giai đoạn 2025 – 2035, với sự tham gia nghiên cứu của các tập đoàn hạ tầng lớn.

Theo thông tin từ Chính phủ và thành phố Hà Nội, mục tiêu là khởi công các hạng mục chính của trục đại lộ từ cuối năm 2025 – đầu năm 2026 và phấn đấu hoàn thành cơ bản trước năm 2030.^(6)(20)(21)
Đây là mốc thời gian tham chiếu quan trọng khi đánh giá tác động của dự án tới các khu vực ven sông và các trục kết nối như Vành đai 4.

Đi cùng trục đại lộ sẽ là hệ thống các cây cầu mới bắc qua sông Hồng, trong đó nhiều cầu đã được nhắc tới trong các quy hoạch trước đây như:

• Cầu Trần Hưng Đạo – kết nối khu vực trung tâm lịch sử với phía Đông.
• Cầu Thượng Cát – tăng năng lực kết nối Bắc – Tây Hà Nội.⁽²⁰⁾
• Cầu Đuống 2 – chia sẻ lưu lượng với hệ thống cầu Đuống hiện hữu.
• Các cầu, nút giao kết nối vùng khác – gắn với Vành đai 4 và các tuyến hướng ra các tỉnh lân cận.

Đại lộ Sông Hồng và sự thay đổi cấu trúc đô thị Hà Nội

Khi trục đại lộ cảnh quan Sông Hồng được triển khai, cấu trúc phát triển đô thị của Hà Nội sẽ dịch chuyển từ mô hình “một trục – một lõi” sang mô hình đa trục, trong đó sông Hồng đóng vai trò như trục cảnh quan trung tâm, còn các tuyến vành đai (Vành đai 3, Vành đai 4) và quốc lộ chỉ còn là khung xương giao thông.

Trục ven sông tạo ra một “mặt tiền” hoàn toàn mới cho thành phố, kết nối các khu đô thị hiện hữu và tương lai từ Tây – Đông – Nam, đồng thời mở thêm không gian phát triển cho những địa bàn trước đây bị xem là “vùng trũng” về hạ tầng và dịch vụ.

Điều này không chỉ tác động tới các khu vực đã phát triển mạnh ở phía Đông, mà còn mở ra cơ hội cho các vùng Thanh Trì, Thường Tín, khu Nam Hà Nội – nơi hội tụ của nhiều dự án hạ tầng chiến lược khác như Vành đai 4, các tuyến đường hướng tâm, cầu vượt sông và các khu đô thị mới quy mô lớn.

Các câu hỏi thường gặp về Đại lộ cảnh quan Sông Hồng